14 Νοεμβρίου Παγκόσμια Ημέρα ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης για τον σακχαρώδη διαβήτη και με αφορμή αυτή την ημέρα σε αυτό το άρθρο θα γνωρίσεις καλύτερα τον διαβήτη.
Δες το ενημερωτικό βίντεο ΕΔΩ.
Τι είναι;
Ο Σακχαρώδης Διαβήτης (ΣΔ) είναι μια χρόνια μεταβολική νόσος που εμφανίζεται όταν το πάγκρεας δεν παράγει αρκετή ινσουλίνη, ή όταν το σώμα δεν μπορεί να χρησιμοποιεί με αποτελεσματικό τρόπο την ινσουλίνη που παράγεται. Χαρακτηρίζεται από τα αυξημένα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, την λεγόμενη υπεργλυκαιμία.
Τι είναι η ινσουλίνη;
Η ινσουλίνη είναι μία ορμόνη που παράγεται από το πάγκρεας και καθιστά τα κύτταρα ικανά να προσλαμβάνουν τη γλυκόζη από το αίμα και να εισέρχεται στα όργανα για να χρησιμοποιηθεί ως ενέργεια. Η ελαττωματική έκκριση ή/και δράση της ινσουλίνης, οδηγεί σε αυξημένα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα.
Ποιοι είναι οι κυριότεροι Τύποι του Διαβήτη;
- Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 1 (ΣΔτ1): Όταν το πάγκρεας δεν μπορεί να παράξει ινσουλίνη, λόγω της αυτοάνοσης καταστροφής των β-κυττάρων. Απαιτείται εξωγενής λήψη της ινσουλίνης.
- Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 2 (ΣΔτ2): Όταν το πάγκρεας δεν μπορεί να παράξει αρκετή ινσουλίνη ή όταν η ινσουλίνη δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί με αποτελεσματικό τρόπο. Αντιμετωπίζεται με αλλαγές στον τρόπο ζωής και τη λήψη φαρμακευτικής αγωγής για την επίτευξη του ελέγχου της γλυκόζης στο αίμα.
- Σακχαρώδης Διαβήτης Κύησης: Ο διαβήτης που δεν προϋπήρχε και διαγιγνώσκεται την 24η -28η εβδομάδα κυήσεως.
Πώς θα καταλάβω ότι νοσώ;
Ο ετήσιος αιματολογικός έλεγχος είναι σημαντικός τόσο για την πρόληψη όσο και τη διάγνωση νοσημάτων εκ των οποίων και ο διαβήτης. Συγκεκριμένα, οι βιοχημικές τιμές που μας ενδιαφέρουν είναι η γλυκόζη, η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1c) και η ινσουλίνη.
Ωστόσο, υπάρχουν και κάποια σημάδια που μπορούν να σε θορυβήσουν για την πιθανή εμφάνιση του διαβήτη που θα πρέπει να τα εντοπίσεις και να απευθυνθείς στον γιατρό σου για περαιτέρω διερεύνηση.
Τα κυριότερα συμπτώματα είναι τα 3 Π:
- Πολυουρία, η μεγαλύτερη παραγωγή ούρων.
- Πολυδιψία, η αύξηση του αισθήματος της δίψας και της κατανάλωσης νερού.
- Πολυφαγία, η ακούσια απώλεια βάρους παρά την αυξημένη όρεξη.
Άλλα συμπτώματα είναι η υπερβολική κόπωση, η θολή όραση, η έλλειψη ενδιαφέροντος και συγκέντρωσης, οι συχνές λοιμώξεις κ.ά.
Γιατί είναι σημαντικός ο καλός γλυκαιμικός έλεγχος;
Η διατήρηση των επιπέδων της γλυκόζης στο αίμα είναι το α και το ω στη διαχείριση του Διαβήτη. Η υπεργλυκαιμία για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές όπως την:
- Καρδιαγγειακή νόσο
- Νευροπάθεια
- Νεφροπάθεια
- Αμφλιβληστροειδοπάθεια
Γιατί πρέπει να γνωρίζω για τον Σακχαρώδη Διαβήτη;
Στις μέρες μας η συγκεκριμένη νόσος έχει λάβει διαστάσεις πανδημίας καθώς κάθε χρόνο, ολοένα και περισσότερα άτομα νοσούν. Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να διαχειριστεί κάποιος τον ΣΔ και τις επιπλοκές του είναι να λάβει μέτρα για να αποτρέψει την ανάπτυξή του και η σωστή ενημέρωση είναι το κλειδί.
Επιδημιολογικά στοιχεία του 2021 έδειξαν:
- 537 εκατομμύρια ενήλικες νοσούσαν με διαβήτη, αριθμός που αναμένεται να αυξηθεί σε 643 εκατ. μέχρι το 2030 και 783 εκατ. μέχρι το 2045.
- 1 στα 2 άτομα δεν γνώριζαν ότι νοσούν.
- 1 στις 6 γεννήσεις, 21 εκατομμύρια, επηρεάστηκαν από διαβήτη την περίοδο της κυήσεως
- 541 εκατομμύρια ενήλικες βρίσκονταν σε αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 2
- Το 90% των περιπτώσεων με διαβήτη, νοσούν από Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 2
Μπορεί να προληφθεί ο Διαβήτης;
Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα επιστημονικά δεδομένα ο Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 1 δεν μπορεί να προληφθεί.
Από την άλλη, η επιστημονική μελέτη δείχνει ότι μέχρι και το 80% των περιστατικών με Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 2 μπορεί να προληφθεί με την υιοθέτηση της υγιεινής διατροφής και την ένταξη τακτικής σωματικής δραστηριότητας.
Ποια είναι η διατροφική διαχείριση του ΣΔτ2;
Δεν υπάρχει συγκεκριμένο διατροφικό πρότυπο, οι συστάσεις είναι οι ίδιες με τον γενικό πληθυσμό ωστόσο πρέπει να δώσεις προσοχή σε κάποια σημεία για την επιτυχή διαχείρισή του.
- Έλεγχος του σωματικού βάρους σε υγιή επίπεδα. Ένας από τους βασικούς στόχους θα πρέπει να είναι η επίτευξη ενός υγιούς βάρους στα άτομα που έχουν αυξημένα ποσοστά λίπους στο σώμα. Μπορεί να επιτευχθεί με υποθερμιδική διατροφή με την καθοδήγηση του διαιτολόγου και αύξηση της σωματικής δραστηριότητας με την καθοδήγηση του γυμναστή.
- Κατανάλωση τακτικών και όσο πιο σταθερών γευμάτων μέσα στην ημέρα. Ο λόγος είναι γιατί έτσι γίνεται καλύτερη διαχείριση της γλυκόζης στο αίμα και αποφεύγονται οι υπογλυκαιμίες.
- Έμφαση στην κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε φυτικές ίνες. Οι φυτικές ίνες βοηθούν τόσο στον κορεσμό όσο και στην ομαλή αύξηση της γλυκόζης στο αίμα. Γι’ αυτό, αν δεν υπάρχει κάποιο άλλο πρόβλημα, συστήνεται η καθημερινή κατανάλωση δημητριακών προϊόντων ολικής άλεσης π.χ. μαύρο ψωμί, καστανό ρύζι, παξιμάδια ολικής, ζυμαρικά ολικής, φρούτων & λαχανικών και η κατανάλωση τουλάχιστον 2 μερίδων όσπρια την εβδομάδα.
- Περιορισμός της κατανάλωσης επεξεργασμένων τροφίμων πλούσιων σε ζάχαρη ή/και αλάτι. Παραδείγματα όπως: σοκολάτες, γλυκά, μπισκότα, μπάρες δημητριακών, δημητριακά πρωινού, ζαχαρωτά, καραμέλες, πατατάκια, κράκερ. Δεν απαγορεύεται η κατανάλωσή τους αλλά συστήνεται η αντικατάστασή τους με την κατανάλωση πιο θρεπτικών τροφίμων.
- Αντικατάσταση του κορεσμένου λίπους με ακόρεστα λιπαρά. Τρόφιμα πλούσια σε κορεσμένο λίπος: κόκκινο κρέας, βούτυρο, κρέμα γάλακτος, τυριά με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά. Τρόφιμα πλούσια σε ακόρεστα λιπαρά: ελαιόλαδο, ελιές, αβοκάντο, ξηροί καρποί, σπόροι.
- Προτίμηση της κατανάλωσης νερού έναντι άλλων σακχαρούχων ροφημάτων. Παραδείγματα όπως καφέ με ζάχαρη/σαντιγί, αναψυκτικά, φυσικοί ή τυποποιημένοι χυμοί.
- Αποφυγή της υπερκατανάλωσης αλκοόλ σε εβδομαδιαία βάση.
- Σωστοί συνδυασμοί τροφίμων. Κατανάλωσε περιορισμένη ποσότητα υδατάνθρακα σε κάθε γεύμα και απόφυγε να φας μεγάλη ποσότητα αμυλούχων τροφίμων μαζεμένη. Κατανάλωσε κατά βάση αμυλούχα τρόφιμα ολικής άλεσης και συνδύασέ τα με πρωτεϊνούχα τρόφιμα ή/και λιπαρά τρόφιμα. Προτίμησε άπαχες πηγές πρωτεΐνης όπως το φιλέτο κοτόπουλο, το ψάρι, το αυγό, τα όσπρια, η γαλοπούλα, το ψαρονέφρι και το φιλέτο μοσχάρι.
Παραδείγματα σνακ:
- Φρούτο (υδατάνθρακας) & Ξηροί καρποί / Βούτυρο Ξηρών καρπών (λίπος) ή Τυρί (πρωτεΐνη)
- Γιαούρτι (υδατάνθρακας + πρωτεΐνη + λίπος) & Σταφίδες (υδατάνθρακας) ή Ξηροί καρποί (λίπος)
Παράδειγμα κυρίως γεύματος:
- Μακαρόνια ολικής (υδατάνθρακας) & Κιμάς (πρωτεΐνη) ή Κόκκινη σάλτσα με λαχανικά (υδατάνθρακας) + τυρί (πρωτεΐνη)
- Κοτόπουλο (πρωτεΐνη) + Ρύζι μπασμάτι (υδατάνθρακας) + Λαχανικά (Φρέσκο τρόφιμο)
Αν νιώσεις ότι δεν μπορείς να το διαχειριστείς μόνος σου, απευθύνσου σε έναν ειδικό. Ο Διαιτολόγος – Διατροφολόγος θα σε καθοδηγήσει να οργανώσεις τη διατροφή σου, να την κάνεις πιο νόστιμη και να βελτιώσεις την υγεία σου!
Επιστημονική βιβλιογραφία:
- https://www.idf.org/aboutdiabetes/what-is-diabetes.html
- https://www.nhs.uk/conditions/type-2-diabetes/food-and-keeping-active/
- https://www.un.org/en/observances/diabetes-day
- https://www.diabetes.org.uk/guide-to-diabetes/enjoy-food/eating-with-diabetes/what-is-a-healthy-balanced-diet
