Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί τον πιο συχνό καρκίνο παγκοσμίως, σύμφωνα με τη τελευταία καταγραφή του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), το 2020. Συγκεκριμένα, το 2020 παρουσιάστηκαν 2,3 εκατομμύρια νέα περιστατικά καρκίνου στις γυναίκες και 685 χιλιάδες θάνατοι παγκοσμίως.
Παράγοντες κινδύνου
Οι παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με την εμφάνιση του καρκίνου του μαστού χωρίζονται στους τροποποιήσιμους και μη τροποποιήσιμους. Ενώ οι τελευταίοι δεν μπορούν να αλλάξουν, οι τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνου είναι μεγαλύτερης σημασίας στο άτομο καθώς με τις κατάλληλες τροποποιήσεις στον τρόπο ζωής του, μπορεί να μειώσει τις πιθανότητες εμφάνισής του.
Μη τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνου
Φύλο
Η συντριπτική πλειοψηφία των περιστατικών με καρκίνο του μαστού είναι γυναίκες. Το γυναικείο φύλο αποτελεί τον ισχυρότερο παράγοντα κινδύνου της εμφάνισης του συγκεκριμένου καρκίνου. Παρόλο που πιστεύεται από την πλειοψηφία ότι ο καρκίνος του μαστού επηρεάζει μόνο γυναίκες, στην πραγματικότητα μπορεί να εμφανιστεί και στους άνδρες σε πολύ μικρότερο ποσοστό περίπου το 0,5-1% των περιστατικών.
Ηλικία
Όσο αυξάνεται η ηλικία φαίνεται ότι αυξάνεται και ο κίνδυνος εμφάνισης του καρκίνου του μαστού. Πιο ειδικά, μεγαλύτερες πιθανότητες εμφάνισής του φαίνεται ότι έχουν άτομα άνω των 40 ετών.
Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού
Η ύπαρξη ατόμων στην οικογένεια με καρκίνο στο μαστό αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισής του. Ωστόσο, η πλειοψηφία των γυναικών που διαγιγνώσκονται με καρκίνο του μαστού δεν έχουν γνωστό οικογενειακό ιστορικό της νόσου. Ο προληπτικός έλεγχος λοιπόν, είναι αυξημένης σημαντικότητας ανεξαρτήτου γνωστού οικογενειακού ιστορικού.
«Η διάγνωση και η αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού σε πρώιμο στάδιο, μπορεί να θεραπεύσει τη νόσο έως και το 95% των περιπτώσεων.»
Ηλικία πρώτης εγκυμοσύνης
Η μελέτη δείχνει ότι γυναίκες που μένουν έγκυες για πρώτη φορά σε μεγάλη ηλικία έχουν πιο αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης. Ενδεικτικά, οι πιθανότητες αυξάνονται μετά την ηλικία των 30.
Έκθεση σε ορμόνες
Η μακροχρόνια έκθεση σε ορμόνες στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, είτε λόγω της καθυστερημένης εμμηνόπαυσης αποτελούν παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου.
Ιστορικό θηλασμού
Φαίνεται ότι ο θηλασμός μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης της νόσου, σε αντίθεση με την αύξηση της πιθανότητας στα άτομα που δεν έχουν θηλάσει ποτέ.
Τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνου
Σωματικό βάρος
Η παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες κατά περίπου 50%, πιθανώς αυξάνοντας τις συγκεντρώσεις της ελεύθερης οιστραδιόλης στον ορό του αίματος. Παρόλο που η παχυσαρκία πριν την εμμηνόπαυση δεν φαίνεται να αυξάνει τον κίνδυνο, η παχυσαρκία αποτελεί μια χρόνια νόσο η ύπαρξη της οποίας με την πάροδο του χρόνου μπορεί να αποτελέσει παράγοντα κινδύνου αυξάνοντας την πιθανότητα εμφάνισης της νόσου.
Κάπνισμα
Το κάπνισμα φαίνεται να σχετίζεται με μέτριο αλλά σημαντικά αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού, ιδιαίτερα στις γυναίκες που ξεκίνησαν το κάπνισμα στην εφηβική ηλικία είτε κατά την περιεμμηνόπαυση, δηλαδή την περίοδο ανάμεσα στο τέλος της Κλιμακτηρίου και πριν την Εμμηνόπαυση. Ο σχετικός κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του μαστού που σχετίζεται με το κάπνισμα, φαίνεται να είναι μεγαλύτερος για τις γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό της νόσου.
Αλκοόλ
Η συσχέτιση του αλκοόλ με την εμφάνιση του καρκίνου του μαστού έχει μελετηθεί αρκετά μέσα από καλά σχεδιασμένες μελέτες, συγκεντρώνοντας μεγάλο όγκο δεδομένων που δείχνουν ότι η κατανάλωση ακόμη και μικρών ποσοτήτων αλκοόλ συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο του μαστού στις γυναίκες. Συγκεκριμένα, φαίνεται ότι υπάρχει μια δοσοεξαρτώμενη σχέση και για κάθε 10γρ αλκοόλ (=1 ποτό) που καταναλώνεται ημερησίως, ο κίνδυνος εμφάνισης του καρκίνου του μαστού αυξάνεται μέχρι και 10%. Ένας πιθανός μηχανισμός είναι η αύξηση των επιπέδων των οιστρογόνων στο σώμα.
Σωματική δραστηριότητα
Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι τα υψηλότερα επίπεδα σωματικής δραστηριότητας συνδέονται με χαμηλότερο κίνδυνο αρκετών τύπων καρκίνου συμπεριλαμβανομένου και του καρκίνου του μαστού. Ειδικότερα, φαίνεται ότι τόσο οι προεμμηνοπαυσαικές όσο και οι μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες που είναι σωματικά ενεργές έχουν χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου σε σύγκριση με τις γυναίκες που ήταν λιγότερο ενεργές.
Έκθεση σε ιονίζουσα ακτινοβολία
Η υπερβολική έκθεση σε ιονίζουσα ακτινοβολία βλέπε υπεριώδη ακτινοβολία (π.χ. ηλιακή ακατινοβολία), ακτίνες Χ (π.χ. ακτινογραφίες), ακτίνες γ (π.χ. σπινθηρογράφημα) κτλ σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού.
Μπορώ να προλάβω την εμφάνιση του καρκίνου του μαστού με την τροποποίηση του τρόπου ζωής μου προς το καλύτερο;
Ακόμη και εάν κάποιος βελτιώσει όλους τους παραπάνω τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου, θα μπορούσε να μειώσει την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού μέχρι και 30%. Δεν μπορεί όμως να εμποδίσει την εμφάνισή του καθώς και άλλοι παράγοντες παίζουν ρόλο.
Τότε γιατί να προσπαθήσω να βελτιώσω τον τρόπο ζωής μου;
Εάν κάποιος επιλέξει να ακολουθήσει ένα πιο ανθυγιεινό τρόπο ζωής, αυξάνει κατά πολύ τις πιθανότητες εμφάνισης διαφόρων νοσημάτων, όχι μόνο καρκίνου αλλά και καρδιαγγειακών νοσημάτων, σακχαρώδη διαβήτη κ.ά. Με άλλα λόγια είναι λες και επιλέγει συνειδητά να έχει ένα πιο χαμηλό επίπεδο ποιότητας στη ζωή του.
Μπορεί ο καρκίνος του μαστού να προληφθεί διατροφικά;
Σύμφωνα με τα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα, κανένα μεμονωμένο τρόφιμο ή γενικότερα διατροφικό πρότυπο δεν μπορεί να προλάβει την εμφάνιση του καρκίνου του μαστού.
Όμως, συγκεκριμένες διατροφικές συνήθειες μπορούν να βοηθήσουν στη διατήρηση ενός φυσιολογικού σωματικού βάρους, στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος και την μείωση του κινδύνου εμφάνισης του καρκίνου του μαστού.
| Διατροφικές Συστάσεις | |
| Περιορισμός του διατροφικού λίπους. | Προτίμησε να καταναλώνεις τρόφιμα χαμηλά σε λιπαρά. |
| Περιορισμός της πρωτεΐνης ζωικής προέλευσης. | Μείωσε την κατανάλωση κρεάτων και παραγώγων του.
Αύξησε την κατανάλωση πρωτεΐνης φυτικής προέλευσης όπως τα όσπρια, τη σόγια. |
Κατανάλωση των παρακάτω τροφίμων τουλάχιστον:
|
|
| Καλή ενυδάτωση. | Κατανάλωσε 8-10 ποτήρια νερό ημερησίως.
Θα βοηθούσε να έχεις μαζί σου 1 μεγάλο μπουκάλι νερό, για να σου υπενθυμίζει την ενυδάτωση κατά τη διάρκεια της ημέρας. |
| Αποφυγή ή μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ. | Προσπάθησε να περιορίσεις στο ελάχιστο την κατανάλωση αλκοόλ. |
| Περιορισμός των νιτρικών και των επεξεργασμένων τροφίμων. | Απόφυγε την κατανάλωση των αλλαντικών που περιέχουν συντηρητικά όπως τα νιτρικά και τα νιτρώδη, π.χ. γαλοπούλα, λουκάνικο, σαλάμι κτλ, των έτοιμων και επεξεργασμένων τροφίμων όπως τα χοτ ντογκ. |
Συμπερασματικά, παρόλο που οι αλλαγές στον τρόπο ζωής ενός ατόμου, όπως οι αλλαγές στις διατροφικές του συνήθειες, δεν μπορούν να προλάβουν την εμφάνιση του καρκίνου του μαστού, μπορούν ωστόσο να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής του ατόμου και γι’ αυτό η επίτευξη ενός πιο υγιεινού τρόπου ζωής, «healthy lifestyle», με ό,τι περιλαμβάνει θα πρέπει να είναι ο στόχος!
Βιβλιογραφία:
Alcohol Use and Cancer, American Cancer Society, https://www.cancer.org/cancer/cancer-causes/diet-physical-activity/alcohol-use-and-cancer.html
https://www.who.int/dietphysicalactivity/publications/trs916/en/gsfao_cancer.pdf
Jones ME, Schoemaker MJ, Wright LB, Ashworth A, Swerdlow AJ. Smoking and risk of breast cancer in the Generations Study cohort. Breast Cancer Res. 2017;19(1):118. Published 2017 Nov 22. doi:10.1186/s13058-017-0908-4
Physical Activity and Cancer, National Cancer Institute, https://www.cancer.gov/about-cancer/causes-prevention/risk/obesity/physical-activity-fact-sheet
World Health Organisation, Breast Cancer, 26 March 2021, https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/breast-cancer
